کلین روم، دارای ویژگی های خاصی است که در آن، موارد مهمی از قبیل: آلودگی، رطوبت، دما و فشار، تحت کنترل قرار می گیرند. تجهیزات مخصوص اتاق تمیز، بر اساس استاندارد های مشخصی انتخاب می شوند. معمولا در هر صنعتی، کلین روم الکترونیک مختص به همان صنعت، با ویژگی ها و استاندارد های خاص آن، تجهیز می شود.
استفاده از کلین روم الکترونیک به دلیل حساسیت بالای محصولات تولیدی در این صنایع، اهمیت بالایی دارد. کلین روم ها با توجه به استاندارد های خاصی، به درجه هایی طبقه بندی می شوند و سپس در مراکز و صنایع متفاوتی به کار می روند؛ برای مثال در صنایع الکترونیک هسته ای، بیمارستان ها، مراکز تولید دارو و هر جایی که کنترل آلودگی مهم باشد، کاربرد دارند.
دلیل اهمیت کلین روم در الکترونیک
استفاده از کلین روم الکترونیک، در ساخت و مونتاژ قطعات الکترونیکی، موجب تولید محصولات با دوام و با کیفیت عالی و بازدهی بالا در صنایع الکترونیک خواهد شد. به دلیل حساسیت بالای محصولات و قطعات الکترونیکی، استفاده از کلین روم در این صنایع بسیار مهم است، زیرا هر گونه آلودگی در صنایع ساخت و تولید تجهیزات الکترونیکی حساس، می تواند به صنایع و سرمایه آسیب جدی وارد کند.
وجود آلودگی در هوا و نشستن آنها برروی دستگاه های الکترونیکی، مانع گردش هوای خنک در این قطعات می شود، در نتیجه دستگاه داغ شده و برای خنک کردن خود باید برق بیشتری مصرف نماید و این گونه منجر به کاهش طول عمر، سوختگی قطعه و افزایش دما محیط اطراف دستگاه می گردد.
درجه بندی کلین روم الکترونیک
با توجه به کاربرد کلین روم الکترونیک، آن ها را به درجه هایی تقسیم می کنند که در هر درجه بندی، میزان آلاینده ها در یک حجم مشخص هوا، در نظر گرفته می شود؛ هر چه حساسیت قطعات بیشتر باشد، باید از استاندارد بهتری استفاده شود. دو نوع استاندارد از درجه بندی ها:
- ایزو14644
- 209D
- طبقه های کلین روم، طبق استاندارد 209D:
- طبقه 1 به قطعاتی که اندازه هندسی آن ها از میکرون کوچک تر باشد، مربوط است.
- طبقه 10 به نیمه هادی ها ،IC ها، چیپ های الکترونیکی و قطعاتی که اندازه هندسی آنها از 2 میکرون کوچک تر باشد، اختصاص دارد.
- طبقه 100 هم در ساخت مدارهای الکترونیکی به کار می رود.
- در طبقه 100000 عمل مونتاژ قطعات کامپیوتری و الکترونیکی مخابراتی، دیتاسنترها و اتاق سرور انجام می شود.
- طبقه های کلین روم طبق استاندارد ایزو 14644:
طبق این استاندارد، کلین روم ها از 1 تا 9 طبقه بندی می شوند. تمیز ترین طبقه 1 است که کمترین آلودگی را دارد و در هر طبقه، امکانات مخصوص برای تهویه هوا موجود است.
ویژگی های کلین روم الکترونیک
کنترل دما، رطوبت، آلودگی، فشار هوا و فیلتراسیون هپا، ویژگی هایی هستند که در کلین روم الکترونیک، باید تحت کنترل باشند.
کنترل دما:
در سنجش دمای کلین روم، مساحت کف اتاق تمیز، تعداد افراد اتاق، گرمای لامپ و تجهیزات الکترونیکی، موقعیت پنجره ها و دمای راک ها، مهم و موثر هستند. در صورتی که دمای راک زیاد شود، حسگر، ظرفیت سرمایشی پکیج را افزایش می دهد تا دما به تعادل برسد.
کنترل رطوبت:
داشتن فیلتر هوا هپا و هواکش، کنترل فشار هوا و آلاینده نبودن لباس کارمندان و لوازم نظافتی، به حفظ حرارت و رطوبت مناسب کمک می کنند. رطوبت استاندارد کلین روم، بین 30 تا 40 درصد ثابت سالانه، یعنی دمای زیر 21 درجه سانتی گراد معادل 70 درجه فارنهایت، با نوسان نسبی 2 درجه سلسیوس است.
کنترل آلودگی:
کلین روم ها دارای سه جریان هوای یک طرفه، مختلط و متلاطم هستند که در جریان هوای یک طرفه، ذرات هوا به صورت موازی در یک جهت، پس از عبور از فیلتر هپا، آلودگی ها را خارج می کنند. این جریان هوای یک طرفه از پایین به بالا، فیلتر و سرد می شود، سپس از کف وارد شده و هوای گرم شده با آلودگی ها از سقف خارج می گردد.
کنترل فشار هوا:
هنگامی که فشار اتاق تمیز، بیش از فضای بیرون باشد، فشار مثبت در آن ایجاد شده است، این فشار که با سیستم های تهویه مطبوع ایجاد شده، می تواند هوای تمیز را پس از فیلتر کردن به اتاق پمپ کند. هنگامی که فشار، کم تر از فضای بیرون باشد، فشار منفی ایجاد شده است و در تهویه آن، پیوسته هوای خارج را در نزدیکی کف اتاق، پمپاژ کرده و در نزدیک سقف، مکش می کند. واحد اندازه گیری این اختلاف فشار، پاسکال نامیده می شود و بین ده تا پانزده پاسکال است.
محصول منتخب: فیلتر اتاق تمیز
تجهیزاتی که در کلین روم الکترونیک استفاده می شود
برای این که اتاق تمیز به گونه‌ای ساخته شود که ذرات آلاینده، دما، فشار، رطوبت، کنترل شوند، لازم است که جنس این اتاق ها استیل ضد زنگ بوده و مجهز به فیلتر هپا باشند.
از جمله تجهیزات اتاق تمیز:
- دوش هوا یا ایرلاک
- فیلتر هواساز
- اگزاست فن
- پس باکس
- ساندویچ پانل
- درب و پنجره
قوانین کلین روم الکترونیک
به دلیل اهمیت کلین روم الکترونیک، باید قوانین و ویژگی‌های خاصی در این اتاق‌ها در نظر گرفته شود، مثل:
- منع خوردن و آشامیدن
- جلوگیری از تولید آلاینده ها
- استفاده از کفش و لباس مخصوص
- منع ورود آلاینده ها از محیط خارجی به محیط کنترل شده
- دستگاه های مورد استفاده نباید آلودگی ایجاد کنند
- آلودگی ها نباید ترکیب و انباشته شوند
- رفع سریع آلودگی ها
- استفاده از دستگاه های با کیفیت
کلام آخر
در صنایع الکترونیک، به دلیل حساسیت قطعات، در برابر آلودگی ها، از کلین روم با قابلیت کنترل آلاینده ها، رطوبت و دما استفاده می شود تا قطعات الکتریکی، ساخت، طراحی و مونتاژ شوند. کلین روم الکترونیک، منجر به افزایش بازدهی صنایع الکترونیک می شود.
برخی از مواردی که در کلین روم ها باید بررسی شوند و اساس درجه بندی آن ها هستند: آلاینده ها، فشار، رطوبت، دما، هواساز ها، سنسورهای ضدحرارت، فیلتر هپا، فیلتر کیسه ای، عایق های صوتی و موارد دیگر که باتوجه به حساسیت کار، ازآن ها استفاده می شود و ما در این مقاله به توضیح اکثر آن ها پرداختیم .