هدف از ساخت کلین روم (Cleanroom) می تواند استفاده در محیط های آزمایشگاهی، پزشکی و صنایعی که نیاز به محیط استریل دارند باشد. در این محیط که یک محیط بسته است میزان مواد آلاینده با استفاده از فیلترهای متعدد به حداقل ممکن رسیده و پروتکل های بهداشتی بسیاری رعایت می شود.
کلین روم چیست و چه ویژگی هایی دارد؟
کلین روم یا اتاق تمیز یک محیط بسته است که آلاینده های محیطی در آن تا حد زیادی کاهش یافته یا کاملا حذف شده اند. در این محیط فیلترهای متنوعی از جمله HEPA و ULPA وجود دارند که علاوه بر مواد آلاینده، میزان رطوبت، دما و حتی صدا را نیز تنظیم می کنند.
میزان کاهش آلایندگی در اتاق تمیز می تواند بر اساس نوع نیاز کاری کمتر یا بیشتر باشد اما این اتاق ها در برابر محیط عادی زندگی ما بسیار استریل هستند.
در کلین روم ها فیلترهای هوایی وجود دارند که هوا معمولی بیرون را از بسیاری از مواد موجود در آن تصفیه و بعد به داخل اتاق پمپاژ می کنند. همچنین اشخاصی که به این اتاق ها وارد می شوند علاوه بر رعایت پروتکل های بهداشتی و پوشیدن لباس های مخصوص از یک دوش هوا نیز عبور داده می شوند تا هیچ گونه آلودگی بر روی لباس های آن ها باقی نمانده باشد.
اتاق های تمیز معمولا به گونه ای ساخته می شوند که هیچ پنجره یا امکانی برای ورود نورخورشید و هوا به آن ها وجود نداشته باشد.
هدف از ساخت کلین روم چیست؟
هدف از ساخت کلین روم به نسبت نوع صنعتی که به آن نیاز دارد متفاوت است اما در حالت کلی هدف اصلی و اولیه برای ساختن اتاق تمیز این است که کیفیت، کارایی و نتیجه آزمایش یا محصول مدنظر را به حداکثر ممکن برسانند. در بسیاری از موارد هدف از ساخت کلین روم صرفا کنترل کیفی محصولات است.
کلاس بندی و رده های مختلف کلین روم
برای ایزوله کردن کلین روم 8 رده تعریف شده است که به صورت ISO 1 تا ISO 8 نشان داده می شوند، ISO 1 بیشترین و ISO 8 کمترین میزان تمیزی را در استانداردهای تمیزی مشخص شده در کلین روم دارند.
ISO 1 در فرایند هدف ساخت کلین روم:
طبق استاندارد تعریف شده برای اتاقی با رده تمیزی ISO1 تعداد ذرات بزرگتر از 0.3 میکرون از دو مورد در متر مکعب نباید بیشتر باشد و هیچ ذره ای که بزرگتر از 1.0 میکرون است در یک متر مکعب نباید وجود داشته باشد. دفعات تعویض هوا در این اتاق ها بین 500 تا 750 بار در ساعت است و از فیلتراسیون ULPA در کلین روم های رده ISO1 استفاده می شود.
محصولات منتخب
ISO 8 مهمترین استاندار در روند و هدف ساخت کلین روم:
کمترین تمیزی در بین کلین روم ها در اتاق هایی با ISO 8 وجود دارد. در این اتاق ها 35200000 ذره بزرگتر از 0.5 میکرون در هر متر مکعب وجود دارد. دفعات تعویض هوا در این اتاق ها 20 بار در ساعت است. اگر بخواهیم این محیط را با محیط عادی زندگی خود مقایسه کنیم می توانیم بگوییم محیطی با ISO 8، 5 الی 10 برابر تمیزتر از محیط عادی ماست. استاندارد این محیط FED و معادل 100000 هزار ذره در هر 30 سانتی متر مکعب است. این سطح از تمیزی برای بسته بندی مواد غذایی و اکستروژن کردن دستگاه های پزشکی کفایت می کند.
تجهیزات مهم در ساخت کلین روم
هدف از ساخت کلین روم در هر صنعتی می تواند متفاوت باشد بنابراین به نسبت نوع فعالیتی که در آن انجام می شود به دستگاه های متفاوتی نیاز است اما در حالت کلی یک کلین روم باید تجهیزات زیر را داشته باشد:
تجهیزات استیل
هر وسیله ای که از جنس استیل باشد و در این اتاق ها استفاده شود در دسته تجهیزات استیل قرار می گیرد، مثل: بنچ، سینک، ترولی، کمد، پس باکس و پس ترو، میز و قفسه، مبل، صندلی و…
ایرلاک
ایر لاک ها فضایی هستند که برای انتقال مورد استفاده قرار می گیرند، دو در به صورت سری در آنها وجود دارد و نقش ورودی ایمن از قسمت های دیگر به کلین روم را بر عهده دارند تا از ورود هرگونه آلودگی به داخل اتاق جلوگیری کنند. از مزایای ایرلاک می توان به جلوگیری از انتقال آلودگی و کاهش فشار مثبت اشاره نمود.
دوش هوا
برای بخش های حیاتی که وجودشان در هر اتاق تمیزی الزامی و حتمی است می توان به دوش هوا اشاره نمود. جایگاه آن در قسمت ورود و خروج به اتاق تمیز است و در آن از طریق جت های هوا با سرعت بالا و فیلترهای HEPA وULPA هرگونه آلودگی را از لباس و تن فردِ در حال ورود به اتاق پاک می کنند.
هواساز
هواسازها نقش تصفیه کننده و تهویه هوا را در کلین روم بر عهده دارند و دو نوع فن دمنده و مکنده و انواع مختلفی از فیلترها در هر هواساز وجود دارد. مهم ترین ابزار تصفیه هوا در اتاق تمیز، هواساز هایژنیک است که انواع پیشرفته آن می تواند تا 99/99 درصد ازآلودگی ها را از محیط رفع کنند.
فیلتر هپا
فیلتر های هپا در هواساز و تجهیزات دیگر اتاق تمیز کاربرد دارد و طبق استانداردهای بین المللی یک فیلتر مرغوب هپا باید بتواند دست کم 95/99 درصد از ذرات بالای 0.3 میکرون را تصفیه کند.
هود لامینار
در هود لامینار نیز مانند هواساز از فیلتر هپا استفاده می شود و نوع این هود از نوع هودهایی با جریان آرام خطی است. کارکرد آن کنترل و رفع آلودگی ناشی از آزمایش مواد است به گونه ای که به کارمندان حاضر در اتاق تمیز آسیبی وارد نشود.
اتاق توزین
اتاق توزین که به آن اتاق نمونه برداری نیز گفته می شود دارای جریان هوایی از سمت بالا به سمت پایین است و سبب می شود هوای آلوده شده از طریق فیلترهایی که در کف وجود دارند جذب و آلودگی رفع شود. بدنه این اتاق نیز از جنس استیل است.
کانال کشی
کانال کشی کلین روم توسط لوله های خرطومی از جنس گالوانیزه انجام می شود و نصب این کانال در درون هواساز است.
صنعت هایی که از کلین روم استفاده می کنند؟
صنایع بیشماری از کلین روم ها برای مقاصد خود کمک می گیرند مثل صنایع بیوتکنولوژی، نانو، تجهیزات پزشکی و بسیاری دیگر که در زیر کاربرد اتاق تمیز در برخی از آن ها را ذکر می کنیم.
صنعت هوافضا
یکی از کاربردهای اتاق تمیز در صنعت هوافضا است که در آن از هواپیما گرفته تا موشک طراحی، ساخته و آزمایش می شوند. دو نوع کلین روم دینامیک و کلین روم ثابت در این صنعت کاربرد دارد. در نوع دینامیک پرسنل انسانی حضور دارند و در نوع ثابت تمامی عملیات توسط ماشین ها انجام می شود.
بیمارستان ها
اتاق جراحی های خاص، بخش داروسازی، بخش نگهداری از بیماران سوختگی و بیماران خاص مواردی از کاربرد اتاق تمیز در بیمارستان ها هستند.
صنعت خودروسازی
در صنعت خودروسازی نیاز است که برخی از آزمایش ها و کنترل کیفی ها در اتاق تمیز انجام شوند.
صنایع غذایی
در صنایع غذایی برای مطمئن شدن از کیفیت محصولی که تولید می شود و به دلیل اهمیت بالایی که سلامت مصرف کنندگان دارد، کنترل کیفی معمولا در کلین روم ها انجام می شود تا حداکثر دقت در نتایج آزمایش محصول اعمال شود.
کلین روم ها از بخش های حساس تمام مشاغلی هستند که به گونه ای با سلامت انسان ها، آزمایش و کنترل کیفی در ارتباطند. انتخاب تجهیزات مرغوب و به روز این اتاق ها می تواند نقش موثری در بهبود کیفیت محصولات و کیفیت زندگی انسان ها داشته باشد.
جمع بندی
در این مقاله سعی بر این بود که صفر تا صد کلین روم یا اتاق تمیز را و هدف از ساخت آن را شرح دهیم. این صنعت یکی از مهمترین صنایع به حساب می آید زیرا مهمترین محصولات ما در این اتاق ها نولید می شوند.
اما پیدا کردن یک شرکت معتبر هم یکی دیگر از مواردی است که حائز اهمیت است. ما در اکیاس سعی بر این داریم اتاق تمیز و تجهیزات اتاق تمیز را با بهترین متریال به متقاضیان محترم ارائه دهیم. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.